Edebiyatın üç vazgeçilmez teması, başka vazgeçilmez temalar arasından öne çıkıyor. Bunlar aşk, suç ve acı kavramlarıdır. Birbirleriyle de sıkı sıkıya ilişkili olan bu kavramlar; özellikle kurmacanın sacayağı sayılabilir. Hece dergisi, bu üç kavramın edebiyat eserlerindeki tezahürünü böyle bir bağlamda irdelemenin önemine vurgu yapıyor. Bu sayıdaki dosyada ilk olarak “suç” gündeme geliyor.
Bir insan davranışının suç olabilmesi için irade eseri olması gerekir. İrade, “dünyanın darası” (Metin Altıok) olan suçun, edebiyat için özgül değerini belirler. Suç, insanın varoluş amacına ne kadar uzaksa, varoluş amacını bulmaya o kadar da yardımcıdır. Suçun en tipik tanımında sınırları çiğnemek vardır. Demek ki suç, hiyerarşik bir toplumun ürünüdür ve özgür bireyin edimidir. Edebiyat, suçun doğasına eğilirken, aynı zamanda bu hiyerarşiyi ve yoruma açık özgürlüğü de sorgular. Dolayısıyla suç, edebiyata konu olurken aynı zamanda etik bir olay da vuku buluyordur.
Suç, insanoğlu için her bakımdan cezbedici bir kavram gibi görünüyor. Bu cazibenin nedenlerinden biri suçun oldukça göreli olmasıdır. Bu, suçun normların yeniden ve yeniden inşası için kullanılabileceği anlamına da gelir. Bu görelilik, aşırılığı bazı koşullarda bağışlatıcı bir neden olabilir mi? Bu aşırılık, Platon’un tanımıyla “ruhsal bir hastalık” olan suçu, edebiyatçının elinde bir meziyete dönüştürebilir mi? Suçu konu edinen edebiyat eserleri, etik bir tutumu benimsemek suretiyle adaletin tecellisi olarak cezayı da anlatmakla yükümlü müdür? Suçun varlığı ancak kanunun varlığıyla hissedildiğine göre, dayanışma yoluyla –sözgelimi bir milletin bir başka millete karşı işlediği- birlikte işlenen suçlar suç olmaktan çıkmakta mıdır? Edebiyatçının sergüzeşti, Dostoyevski’nin metafizik bağımsızlık dediği türden bir suç işleme özgürlüğünü dolaylı olarak olumlarken, kanun sayesinde selamette yaşamak isteyen sıradan bireyin sergüzeştiyle çatışmakta mıdır? Bu dosya bu ve benzeri soruların yanıtlarını aramaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder