"Türk Edebiyatı" dergisinde "mahalle" dosyası

Hasbihal

Sevgili Türk Edebiyatı okuyucuları,Çok renkli ve zengin bir sayıyla yine karşınızdayız. Bu sayımız da her zamanki gibi bir röportajla başlıyor. Misafirimiz Selim İleri. “Geçmiş, Bir Daha Geri Gelmeyecek Zamanlar” adlı roman serisini Daha Dün adlı beşinci romanla tamamlaması dolayısıyla, arkadaşımız Burcu Aslan’ın sorularını cevaplandıran değerli yazar, bu röportajda zihnini sürekli kurcalayan “geçmiş zaman” meselesini irdeledi ve yazarlık macerasını anlattı. Elimizdeki malzemenin çokluğu yüzünden hikâyeye yer veremediğimiz bu sayıda dosya konusu olarak da “mahalle”yi seçtik. Prof. Dr. Şerif Mardin’in “mahalle baskısı” kavramını ortaya atması üzerine başlayan tartışmaya, mahalle olgusunun edebiyatımıza nasıl yansıdığına bakarak mütevazı bir katkıda bulunmak istedik, o kadar. Mahallenin bir uzviyet olarak şehrin karakterini belirlediği devirlerde, İstanbul sokaklarında gecelerin nasıl yaşandığını anlatmaya çalıştığım bir denemeyle başlayan dosyada, Mehmet Samsakçı, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Sahnenin Dışındakiler adlı romanında tasvir ettiği Elâgöz Mehmet Efendi Mahallesi’nden yola çıkarak “mahallenin ruhu”nu anlatıyor. M. Fatih Andı ise Ahmet Muhip Dıranas’ın ünlü “Fahriye Abla” şiirine farklı bir açıdan baktı. Bu şiirin o kadar sevilmesinde, arka planındaki mahalle dekorunun önemli bir paya sahip olduğunu düşünen Andı, bu dekorun başka şairlerin metinlerinde de çocukluğa özlem, hâlihazırın bunaltıcı ve karartıcı ortamından ve şartlarından mutlu, âsude zamanların huzurlu kucağına sığınma temasıyla birlikte yer aldığını söylüyor. Ergün Yıldırım “Mahallede Modernlik Arayışı” başlıklı yazısında, Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı oyununun cinsiyet ilişkilerinin düzenlenmesinde mahallenin oynadığı role karşı modern bir meydan okuma olduğu görüşünü savunuyor. Nuri Sağlam ise modernleşme sürecinde, maddî ve manevî değerlerimizi ifade eden kavramların içlerinin boşaltıldığını, mahalle kavramının da bunlardan biri olduğunu, nitekim uzun zamandan beri mahallenin sözlüklerde kavramsal anlamından soyutlanarak çıplak bir arazi parçası gibi tarif edildiğini söylüyor. Mücahit Kaçar’ın “sevgilinin oturduğu mahalle” hakkında divan şairlerinin tasavvurlarını anlattığı yazısı herhâlde ilginizi çekecektir. Birlikte yaşama iradesinin güçlü bir biçimde tezahür ettiği mahallenin deyimlere ve atasözlerine nasıl yansıdığını da Rıdvan Canım araştırdı. Mahalle konusunda Ahmet Rasim, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Refik Halit Karay’dan seçtiğimiz metinleri de zevkle okuyacağınızdan eminiz. Muhterem Yüceyılmaz’ın İstanbul manzaralarını bazı yapıların yerlerini değiştirerek tasvir ettiği “Kuleler Yer Değiştirseydi” başlıklı denemesine ve Ali Çolak’ın “Sigara Yasağı Edebiyatımızı Nasıl Etkiler?” başlıklı yazısına özellikle dikkatinizi çekmek istiyorum. Bildiğiniz gibi, 19 Mayıs 2008 tarihinden itibaren kapalı yerlerde sigara yasağı başladı. Bu yasağın edebiyatımızı da yakından ilgilendirdiği düşünen Ali Çolak’ın ironik bir üslûpla kaleme aldığı denemeyi seveceksiniz. Biz de tiryaki yazar ve şairlerin sigaralı fotoğraflarını bulup Ali Çolak’ın yazısını süsledik. Ama bu yazımız yasağı protesto olarak anlaşılmamalıdır; aksine sigara yasağını doğru bir karar, hayırlı bir yasak olarak gördüğümüzü belirtmek isteriz. Ali Çolak’ın yazısını Serap Aslan’ın “Bir Tartışmanın Hikâyesi: Dekadanlar” adlı kitabını değerlendirdiği yazısı takip ediyor. İzzet Tanju da ilgi çekici bir denemeyle bu sayıda aramıza katıldı. M. Selim Gökçe’nin Osmanlı Bankası Müzesi’nde açılan “Sedad Hakkı Eldem I: Gençlik Yılları” adlı sergiden yola çıkarak, Osman Hamdi Bey, Halil Edhem, Cemal Reşit Rey gibi kültür ve sanat adamlarının mensup olduğu ünlü aile hakkında anlattıkları da dikkate değer. KOCAV’ın nisan sonlarında düzenlediği Erol Güngör’ü Anma Programı çerçevesinde bir grup aydın otobüsle Ankara, Kırşehir ve Konya’ya giderek büyük ilim adamını anmıştı. Genç bir kalem olan Mehmet Emre Ayhan, kendisinin de katıldığı bu yolculuğu Erol Güngör’ün dilinden anlattı.Kısa bir süre önce ölen ünlü siyahî yazar Aimé Césaire’le, kölelik, hürriyet ve sanatta güdümlülük üzerine yapılmış röportajı da Cemal Aydın’ın tercümesiyle sunuyoruz.Bu sayının şairlerine gelince: Zafer Acar, Ferhat Özkan ve Sami Ünal…Daha güzel sayılarda buluşmak üzere hoşça kalınız.Muhabbetle.

Beşir Ayvazoğlu

YAZILAR:

Beşir Ayvazoğlu
Hasbihal
Konuşan: Burcu Aslan
“Tahayyül Ettiğimle Yazdığım Arasında Hep Uçurum Oldu”
Selim İleri
Daha Dün’den Marcel’in Büyükannesi
Beşir Ayvazoğlu
“Karanlık Işığın Cevheridir” Eski İstanbul Sokaklarında Geceler
Ahmet Râsim
Sokaklarda Geceler
Mehmet Samsakçı
Mahallenin Ruhu Elâgöz Mehmet Efendi Mahallesi’nde Hayat
Ahmet Hamdi Tanpınar
Türk İstanbul’un Eski Mahallesi
M. Fatih Andı
Mahallenin Çapkın Kızı Fahriye Abla
Ergün Yıldırım
Mahallede Modernlik Arayışı Şair Evlenmesi
Nuri Sağlam
Mahallenin Hâli Yahut İnhilâli
Mücahit Kaçar
Sevgilinin Mahallesi Ve Mahallenin Köpekleri
Refik Halit Karay
Mahallenin Köpekleri
Rıdvan Canım
“Komşu Komşunun Külüne Muhtaç” Atasözü Ve Deyimlerde Kalan Mahalleler
Muhterem Yüceyılmaz
Kuleler Yer Değiştirseydi -Muhal De Güzel-
Ali Çolak
Sigara Yasağı Edebiyatımızı Nasıl Etkiler?
Serap Aslan
Dekadanlar Tartışmasının Hikâyesi
İzzet Tanju
“Edebiyatımız Türk Olsun”
M. Selim Gökçe
“Sedad Hakkı Eldem I: Gençlik Yılları” Sergisinin Düşündürdükleri Çok Renkli Bir Sanatçı Ailesi
Mehmet Emre Ayhan
İstanbul’dan Konya’ya Erol Güngör’ün İzinde
Tercüme: Cemal Aydın
Aimé Césaire: “Hür Olmak Köle Olmaktan Daha Zordur”
Türk Edebiyatı
Kırkambar
ŞİİRLER
Zafer Acar
Gezinti
Sami Ünal
Rüya
Ferhat Özkan
Yol

İrtibat:

Telefon : (0212) 526 16 15 / 527 50 32
Fax : (0212) 513 77 49
Adres : Divanyolu Cad. No:14 Sultanahmet / istanbul
E-Posta Adreslerimiz
tedev30@gmail.com - tedev@turkedebiyati.com.