"Türk Edebiyatı" dergisi

"Türk Edebiyatı" dergisi, Sayı: 420, Ekim 2008

Sevgili Türk Edebiyatı okuyucuları,

Bu ayki röportajımızın konusu bir sinema filmi: “Dinle Neyden”. Yapımcılığını ve yönetmen yardımcılığını İsmail Özkul Eren’in üstlendiği filmde, Napolyon’un Mısır’ı işgal etmeye hazırlandığı günlerde, İstanbul’da yaklaşan büyük bir savaşı önlemeye çalışan bir avuç insanın çabaları ve iki genç Saray mensubu arasında yaşanan duygusal ilişkiye şahit olan genç bir Mevlevi dervişinin mistik dünyası anlatılıyor. Bir Fransız yönetmenin, Jacques Deschamps’ın imzasını taşıyan film, XVIII. yüzyıl Osmanlı dünyasına derinliğine bir bakış tecrübesi. İsmail Özkul Eren, 10 Ekim’de gösterime girecek bu filmin nasıl doğduğu ve ne anlatılmak istendiği konularında M. Selim Gökçe’nin sorularını cevaplandırdı.

Bilindiği gibi, Türkiye 15-19 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilecek Frankfurt Kitap Fuarı’nda “Bütün Renkleriyle Türkiye” sloganıyla “Onur Konuğu” olarak yer alacak. Bunun Türk kültürü, edebiyatı ve yayıncılığı açısından büyük bir şans olduğu muhakkaktır. Ancak her konuda olduğu gibi, bu konuda da anlamsız tartışmalar yaşandı. Ali Pektaş, “Frankfurt Kitap Fuarı’nda Bütün Renkleriyle Türkiye” başlıklı yazısında yapılan hazırlıkları, tartışmaları ve Fuar süresince Türkiye tarafından gerçekleştirilecek faaliyetleri anlattı.

2008, bildiğiniz gibi, aynı zamanda Kâşgarlı Mahmud’un doğumunun 1000. yılı dolayısıyla UNESCO tarafından “Kâşgarlı Mahmud Yılı” ilân edilmişti. Bu vesileyle Türk Edebiyatı dergisi olarak bu büyük Türk âlimini ve eseri Divanu Lügâti’t-Türk’ü kapsamlı bir dosyayla ele almak istedik. Yayın Kurulu üyemiz Prof. Dr. Hayati Develi’nin editörlüğünü üstlendiği “Kâşgarlı Mahmud 1000 Yaşında” başlıklı dosyada önemli yazılar bulacaksınız.

XI. yüzyılda Türk yurtlarını karış karış gezip Türk kültür ve medeniyetini tespit ederek yazıya geçiren ve Türkçenin ilk gramerini yazan ve Kâşgarlı Mahmut, Hakaniye lehçesi ile Uygur, Oğuz, Kıpçak, Türkmen, Kırgız, Çiğil, Yağma, Argu ve diğer Türk soylu halklarını ve lehçelerini Türk adı altında toplayan ilk Türkologdur. Türkçenin söz varlığını, sözlü edebiyat ürünlerini yazıya geçirerek unutulmaktan kurtarmış, Türklerin yaşadığı ülkeleri, şehirleri, kasabaları, köyleri tanıtmış, bu yerleşim birimleri hakkında bilgiler vermiş ve çizdiği haritayla aynı zamanda ilk Türk coğrafyacısı unvanını kazanmıştır. Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, dosyamız için verdiği röportajda, Divanu Lügâti’t-Türk’ün Türkçenin ilk “veri tabanı” olduğunu söylüyor. Yeri gelmişken Akalın’la ve Çin Halk Cumhuriyeti’nden Arslan Abdulla ile röportajları Hayati Develi’nin gerçekleştirdiğini kaydetmeliyim. Prof. Dr. Mustafa Argunşah, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, Prof. Dr. Ahmet Kartal ve Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin, Kâşgarlı’nın eserini çeşitli açılardan vukufla değerlendirdiler. Prof. Dr. Tahircan Muhammet ve Arslan Abdulla da Çin Halk Cumhuriyeti’nde Divanu Lügâti’t-Türk üzerinde yapılan çalışmaları anlattılar. S. Kutalmış’ın Servet Somuncuoğlu’nun Taştaki Türkler adlı kitabı hakkındaki yazısını da bu dosyanın bir parçası olarak değerlendirmeyi uygun bulduk.

Kâşgarlı Mahmut dosyası dışında da önemli yazılarımız var. Zafer Acar, Cahit Sıtkı’nın Ziya Osman Saba’ya gönderdiği, daha sonra Ziya’ya Mektuplar adıyla kitaplaştırılan mektupları, aslında günümüz şairlerine gönderilmiş oldukları görüşünden hareketle değerlendiriyor. Öte yandan Yağmur Atsız, Nihal Atsız’ın evrak-ı metrukesini gözden geçirirken babasına Osmanlı prenseslerinden intikal etmiş fotoğraf albümlerinden birindeki bir fotoğrafın dikkatini çektiğini söylüyor. Bu fotoğrafta dört kılıç görünmektedir; son Bizans İmparatoru Konstantin Paleologos, Fâtih, II. Bayezid ve I. Selim’in kılıçları. Yağmur Bey, fotoğrafta Konstantin’e nisbet edilen iğri kılıcın gerçekten ona ait ve hâlen Topkapı Sarayı envanterine kayıtlı olup olmadığını Prof. Dr. İlber Ortaylı’ya soruyor.

Bayram Bilge Tokel de “Bir Türkü, İki Kültür: Sarı Gelin” başlıklı yazısında, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Ermenistan ziyareti dolayısıyla yeniden gündeme gelen “Sarı Gelin” türküsüne açıklık getirdi. D. Mehmet Doğan’ın Timur’un Semerkand’daki türbesi (Gur-ı Mir) ile Çelebi Mehmed’in Bursa’daki türbesini (Yeşil Türbe) karşılaştırdığı yazısını da eminim seveceksiniz.

Bu sayımıza Cengizhan Orakçı, Mehmet Aycı ve Mehmet Narlı beğeneceğinizi umduğumuz şiirleriyle katkıda bulundular. Tabii, Kırkambar’ımız da her zamanki gibi renkli ve zengin…

Daha güzel, daha zengin sayılarda buluşmayı diliyor, bütün okuyucularımızın Ramazan Bayramlarını tebrik ediyorum.

Muhabbetle efendim.

Beşir Ayvazoğlu

İçindekiler:
TÜRK EDEBİYATI, EKİM 2008
Beşir Ayvazoğlu / Hasbihal
Mehmet Narlı / Kölenin Efendi Rüyası
Cengizhan Orakçı / İlk Fotoğraf / Sarı Gelin Türküsü
Mehmet Aycı / Karmaşık
M. Selim Gökçe / Bir Derviş, Bir Tabip ve Bir Aşk Hikayesi “Denle Neyden”
Ali Pektaş / Frankfurt Kitap Fuarı’nda “Bütün Renkleriyle Türkiye” Konuk Ülke Türkiye Logosu
Dosya: Kaşgarlı Mahmut 100 Yaşında;
“Divanu Lugati’t Türk, Türkçe’nin ilk Veri Tabanıdır”
Hayati Develi / 1008’den 2008’e Kaşgarlı’nın Bir Yılı
Mustafa Argunşah / Divanda Kısa Bir Gezinti
Ahmet Taşağıl / Kaşgarlı Mahmud’da Türk Dünyası Algılaması Karahanlı Devletinin Kısa Krononoljisi (840-1212)
Beşir Ayvazoğlu / Ali Emiri Efendi, Divanu Lugati’t Turk ve Millet Kütüphanesi
Tahircan Muhammed / Çin Halk Cumhuriyet’nde divanu Lugati’t Turk Çalışmaları / Aslan Abdulla Anlatıyor
Ahmet Kartal / Karahanlılar Döneminde Türk Dili ve Divanu Lugati’t turk
Mustafa S. Kaçalin / Kaşgarlı’nın Doğumunun Bininci Yıldönümü Dolayısıyla
S Kutalmış / Türk’ün ‘Saymalı’ Taşlardaki Beş Bin yıllık Geçmişi
Zafer Acar / Cahit Sıtkı’nın ‘ziya’ya (Günümüz Şiirine) Mektuplar’ı
Yağmur Atsız / XI. Konstantin Paleologos’un Kılıcı
Bayram Bilge Tokel / Bir Türkü, İki Kültür, Sarı Gelin
D. Mehmet Doğan / Emirin Goru, Çelebi’nin Türbe;si
Müjgan Üçer / “Sivas Bir Yüzükse Gökmedrese Onun Kaşıdır” / Gökmedrese Ağaçları
Kırkambar